Het gebruik van de darmspoeltherapie bij de behandeling van aanhoudende darmstoornissen bij patiënten met endometriose

Darmspoelen is een bekende en effectieve therapie voor de behandeling van Low Anterior Resection Syndrome (LARS). In deze studie onderzoeken Orlandi et al. de darmspoeltherapie als behandelingsoptie voor vrouwen met endometriose die LARS-achtige symptomen ervaren.

Inleiding 

Endometriose is een chronische ontstekingsziekte die leidt tot de vorming van endometrioseletsels¹. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) treft deze aandoening ongeveer 10% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd². Patiënten ervaren vaak ernstige en invaliderende symptomen die een grote impact hebben op hun kwaliteit van leven (QoL)³. Pijn is het meest voorkomende symptoom, maar 29% van de vrouwen ervaart daarnaast het prikkelbaredarmsyndroom (IBS) en/of obstipatie⁴. Deze darmstoornissen vertonen overeenkomsten met de symptomen van LARS. 

Omdat darmspoelen een bewezen effectieve therapie is voor LARS^5,6, onderzochten Orlandi et al. of deze methode ook een geschikte behandelingsoptie kan zijn voor vrouwen met endometriose-gerelateerde darmproblemen.

Veroorzaakt endometriose darmproblemen?

Bekkenpijn bij vrouwen met diep infiltrerende endometriose (letsels > 5 mm diep) wordt geassocieerd met hypertonie en moeite met het ontspannen van de bekkenbodemspieren. Dit wordt beschouwd als een onderliggende oorzaak van darmklachten bij endometriose⁷.

Endometriose is een complexe aandoening waarvoor diverse behandelingen bestaan, waaronder medicamenteuze en chirurgische therapieën. De meeste richtlijnen adviseren het gebruik van progestagenen en gecombineerde orale anticonceptiva als eerstelijnstherapie. In geavanceerde gevallen kan chirurgische verwijdering van de endometriosehaarden noodzakelijk zijn⁸.

Hoewel chirurgische ingrepen een positief effect kunnen hebben op pijn, kunnen ze ook leiden tot postoperatieve complicaties, waaronder LARS-achtige symptomen⁹.

Hierdoor kunnen vrouwen met endometriose last krijgen van fecale incontinentie en/of obstipatie, zowel door de aandoening zelf als door de gevolgen van pijnbehandeling en operaties¹⁰.

Behandeling van darmproblemen bij endometriose

Darmproblemen bij endometriose zijn nog onvoldoende begrepen en er zijn weinig richtlijnen en er is weinig klinisch bewijs voor specifieke behandelingen. In hun studie benadrukken Orlandi et al. de overlap tussen de symptomen van LARS en endometriose-gerelateerde darmstoornissen. Zij onderzoeken of de positieve effecten van darmspoelen bij LARS ook toepasbaar zijn op deze symptomen bij endometriose. Darmspoelen is een minimaal invasieve therapie waarbij lauwwarm water via de anus in het rectum en de dikke darm wordt gebracht om de peristaltiek te stimuleren en ontlasting te verwijderen. Regelmatig darmspoelen inzetten als therapie vermindert obstipatie, episodes van fecale incontinentie en pijn, wat leidt tot een verbeterde kwaliteit van leven voor patiënten⁵. 

Het doel van de studie was om de effectiviteit van darmspoelen te evalueren bij de verlichting van pijn-gerelateerde symptomen en de verbetering van de kwaliteit van leven bij patiënten met endometriose en darmstoornissen.  

60 patiënten die voldeden aan de inclusiecriteria—ouder dan 18 jaar, gediagnosticeerd met endometriose en de aanwezigheid van darmklachten zoals aandrangincontinentie, obstipatie en mictieproblemen—namen deel aan de studie en ondergingen een bezoek voorafgaand aan de behandeling (baseline). Tijdens dit bezoek werden de medische voorgeschiedenis, pijn- en tevredenheidsniveaus geregistreerd met behulp van een visuele analoge schaal (VAS), de Endometriosis Health Profile (EHP)-5-score en werden LARS-achtige symptomen beoordeeld met de LARS-score.

Is darmspoelen een geschikte behandeling voor endometriose-gerelateerde darmproblemen?

Uit de resultaten van het 12-maanden follow-uponderzoek blijkt het volgende:

Met 32 patiënten die de vragenlijst invulden bij de follow-up, gaf 75% aan zeer tevreden te zijn met de behandeling na 12 maanden darmspoelen. 56,3% rapporteerde een vermindering van pijn en 78,1% meldde een afname van LARS-achtige symptomen.

Daarnaast werd een aanvullende analyse uitgevoerd om de invloed van eerdere operaties op de uitkomsten te beoordelen, maar er werd geen statistisch significant verschil gevonden. Verder werd een verbetering in de kwaliteit van leven (QoL) van de patiënten waargenomen, evenals een significante verandering in de resultaten van de EHP-5-vragenlijst.

40% van de patiënten veranderde hun antwoord op EHP-5 vraag¹ “Vindt u het moeilijk om te lopen vanwege de pijn?” van “vaak/altijd” naar “nooit/zelden” en 35% naar “soms”.

Op de vraag “Vindt u dat uw uiterlijk is beïnvloed?” EHP-5 ⁵, veranderde 83,3% van de patiënten hun antwoord van “soms” bij de baseline naar “nooit/zelden” bij de follow-up, en 31,6% veranderde van “vaak/altijd” naar “nooit/zelden” bij de follow-up.

De gewogen kappa-statistiek gaf aan dat deze veranderingen te wijten waren aan de klinische voordelen van de behandeling, waarbij een correlatie werd waargenomen tussen veranderingen in de kwaliteit van leven en het volgen van de darmspoeltherapie.

Gereduceerde LARS-score

De literatuur toont aan dat darmspoelen een positief effect heeft op de kwaliteit van leven (QoL) van patiënten met LARS en functionele darmstoornissen⁵, wat overeenkomt met de positieve resultaten die in deze studie zijn waargenomen met betrekking tot het dagelijks leven en zelfperceptie.

Orlandi et al merkt op dat de literatuur die de effectiviteit van darmspoelen bij de behandeling van LARS-patiënten evalueert, LARS-scores van ongeveer 12,0 na de behandeling rapporteert. In deze studie was de gemiddelde LARS-score bij follow-up 12,7, wat binnen de “geen LARS”-categorie valt, waarin weinig tot geen symptomen optreden.

Is darmspoelen makkelijk uit te voeren?

Bij de follow-up na 12 maanden voltooiden 12 deelnemers (20%) de laatste vragenlijst niet en stopten 16 deelnemers (26,7%) met de behandeling. De redenen voor het stoppen met darmspoelen waren: het optreden van symptomen/complicaties (n=2; 3,3%), het verdwijnen van symptomen of de noodzaak van een operatie (n=3; 5,0%), ineffectiviteit (n=6; 10%), persoonlijke redenen (n=3; 5,0%) en technische moeilijkheden (n=2; 3,3%).

Volgens Orlandi et al. komt het uitvalpercentage in deze studie (26,7%) overeen met de percentages die in recente literatuur worden gerapporteerd (18% en 23%) bij darmspoelen als behandeling voor LARS-symptomen⁶,¹¹. Echter, bij een bredere reeks studies worden voor darmspoelen doorgaans hogere uitvalpercentages gemeld, die meestal tussen de 30-50% liggen¹²,¹³. Dit onderstreept de variabiliteit in therapietrouw, afhankelijk van de patiëntpopulatie, het studiedesign en de follow-upduur.

Zoals vermeld, werd in deze studie een stopzetting van 3,3% waargenomen als gevolg van technische moeilijkheden met het apparaat, terwijl 96,3% van de patiënten geen hulp nodig had bij het uitvoeren van de behandeling. Op basis van deze cijfers concluderen Orlandi et al. dat darmspoelen een gebruiksvriendelijk hulpmiddel is voor patiënten met endometriose en gerelateerde darmstoornissen.

Is darmspoelen tijdrovend?

De tijd die nodig is voor het uitvoeren van darmspoelen kan sterk variëren, afhankelijk van factoren zoals het gebruikte apparaat, de conditie van de patiënt en de ervaring met de techniek. Uit eerdere literatuur blijkt dat darmspoelen met name in de beginfase het meeste tijd kost, omdat de patiënt de therapie nog moet leren en de routine moet aanpassen aan zijn of haar behoeften. Met oefening en ervaring neemt de benodigde tijd doorgaans af¹³.

In deze studie had 56% van de patiënten gemiddeld 30-45 minuten nodig voor de procedure, terwijl slechts 12% tot een uur nodig had. De meeste patiënten (60,9%) voerden de behandeling om de dag uit (oftewel drie keer per week), en het gemiddelde watervolume dat werd gebruikt voor irrigatie was 571 ml (± 237 ml).

Helpt darmspoelen bij endometriose-gerelateerde pijn ?

Orlandi et al. concluderen dat de veelbelovende resultaten van darmspoelen bij LARS-achtige symptomen ook van toepassing zijn op pijnverlichting bij endometriose. Bij meer dan de helft van de patiënten werd er pijnvermindering waargenomen na 12 maanden darmspoelen. Dit kan leiden tot verbeteringen in sociaal, beroepsmatig en persoonlijk functioneren. Darmspoelen lijkt bovendien een waardevolle strategie om stress op de bekkenbodem te verminderen en de revalidatie ervan te bevorderen.

De auteurs concluderen dat darmspoelen een effectieve behandeling is voor het verbeteren van pijn-gerelateerde symptomen en de kwaliteit van leven bij patiënten met endometriose en darmstoornissen. Zowel patiënten die geopereerd waren als degenen die geen operatie ondergingen, ondervonden significante voordelen van de behandeling. Darmspoelen kan daarom beschouwd worden als een waardevolle strategie om stress op de bekkenbodem te verminderen en de levenskwaliteit van patiënten met endometriose en darmstoornissen te verbeteren.