Ziekte, veroudering of letsel kan leiden tot verlies van controle over de blaas, waardoor het vermogen van de blaas om urine op te slaan en te legen wordt beïnvloed.
Typen disfuncties:
- Incontinentie (onvrijwillig urineverlies)
- Retentie (onvermogen om de blaas volledig te legen)
- Combinatie van incontinentie en retentie
Incontinentie
De International Continence Society (ICS) definieert de klacht van onvrijwillig urineverlies als urine-incontinentie. Urine-incontinentie is een veelvoorkomend probleem en kan vaak een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven.
De verschillende soorten urine-incontinentie
Stressincontinentie
Stressincontinentie is het onvrijwillig verlies van urine bij plotse inspanning, bijvoorbeeld bij niezen of hoesten (Abrams et al, 2002)
Oorzaak
Verzwakte of beschadigde bekkenbodemspieren, veelvoorkomende oorzaken hiervan zijn:
- Zwangerschap/vaginale bevalling
- Genetische factoren
- Menopauze/oestrogeendeficiëntie
- Bekken- of prostaatoperatie
- Obesitas
- Roken
- Chronisch hoesten
- Chronische constipatie
- Inspannende lichamelijke activiteit
- Herhaaldelijk en vaak zwaar tillen
Behandeling
Eerstelijnsbehandeling bestaat uit het versterken van de bekkenbodemspieren, aanpassen van levensstijl (gewichtsverlies, stoppen met roken, verminderen alcoholgebruik) en het oplossen van constipatie. Bij meer ernstige gevallen kan een operatie worden voorgesteld.
Aandrangincontinentie
Het gaat hierbij om onvrijwillig urineverlies in combinatie met verhoogde aandrang.
Oorzaak
Overactieve blaas (OAB) of overgevoeligheid van de blaas. OAB wordt gedefinieerd als verhoogde aandrang om te plassen, wat leidt tot frequency en nycturie, met of zonder aandrangincontinentie. Met OAB is de blaasspier (detrusor) overactief en trekt samen wanneer dit niet nodig is. Dit kan worden veroorzaakt door zenuwbeschadiging, door neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose, de ziekte van Parkinson, spina bifida of een beroerte.
Overgevoeligheid van de blaas kan ontstaan als er sprake is van irritatie van de blaas, bijvoorbeeld door een infectie of blaasstenen.
Behandeling
Blaastraining, advies omtrent vochtinname, bekkenbodemoefeningen, botox, medicamenteuze therapie. Sommige van deze behandelingen kunnen ook met succes worden gebruikt in combinatie met intermitterende katheterisatie.
Overloopincontinentie
Treedt op wanneer de blaas niet goed kan worden geleegd als gevolg van een uitstroomobstructie of een onderactieve blaasspier.
Oorzaak
Blaasuitstroomobstructie - prostaatvergroting, urethrale strictuur of verzakking
Onderactieve blaas/blaasfalen - perifere zenuwbeschadiging, hersenstambeschadiging
Blaasuitstroomobstructie is een verstopping van de uitgang van de blaas die de afvoer van urine beperkt of stopt. Deze retentie kan chronisch of acuut zijn.
Oorzaak
Een veelvoorkomende oorzaak bij mannen is een vergrote prostaat. Andere oorzaken kunnen urethrale stricturen, geboorteafwijkingen, blaasstenen, blaas-/bekkenkanker, verzakkingsproblemen of een corrigerende incontinentieoperatie zijn.
| Normale prostaat | Vergrote prostaat |
|---|---|
 |
 |
Onderactieve blaas
Bij een onderactieve blaas is de blaasspier (detrusor) niet in staat om effectief en volledig te ledigen. Dit kan ertoe leiden dat er urine achterblijft in de blaas.
Oorzaak
Door ziekte of trauma zijn zenuwen die de blaas aansturen beschadigd. Neurologische aandoeningen, diabetes, toenemende leeftijd en bijwerkingen van medicijnen kunnen een onderactieve blaas veroorzaken.
Behandeling
De behandeling hangt af van de oorzaak, maar katheterisatie kan nodig zijn om achtergebleven urine te verwijderen. Geneesmiddelen kunnen helpen bij het behandelen van retentie en een operatie kan nodig zijn wanneer retentie veroorzaakt wordt door een vergrote prostaat.
Gemengde incontinentie
Klachten van zowel stress- als aandrangincontinentie, d.w.z. onvrijwillig urineverlies geassocieerd met urgency en ook met inspanning of fysieke inspanning (sporten, niezen of hoesten).