key:article.publicationhighlight Ann Yates, Gastro-intestinaal, Bewijs & Praktijk, 2023
Dit artikel, geschreven door Ann Yates, directeur van continentiediensten in het St. David's ziekenhuis VK, biedt een geweldig hulpmiddel voor zorgverleners om urine-incontinentie en problemen met de controle over de darm beter te begrijpen. Het toont prevalentiecijfers, legt de verschillende soorten problemen uit en beschrijft continentiebeoordelingen en hoe deze in de praktijk kunnen worden toegepast.
Wat is urine-incontinentie?
De term continentie verwijst naar het vermogen om de urinefuncties effectief zelf te beheersen. Incontinentie is gedefinieerd als elk onvrijwillig urineverlies. Het is aangetoond dat incontinentie een negatieve invloed heeft op de kwaliteit van leven en de geestelijke gezondheid van mensen. Het beïnvloedt veel aspecten van het dagelijks leven, zoals het handhaven van persoonlijke hygiëne en het sociale leven. Het leidt vaak ook tot huidbeschadiging (als gevolg van incontinentieverbanden) en verhoogt de kans op decubitus. "Hoogwaardige verpleegkundige praktijk kan worden bereikt als de behandeling van incontinentie daar een centraal onderdeel van is", benadrukt Ann Yates.
Hoeveel mensen hebben last van urine-incontinentie?
Urine-incontinentie komt wereldwijd veel voor en is door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aangemerkt als een gezondheidsprioriteit. De prevalentiecijfers verschillen tussen studies, voornamelijk vanwege het gebruik van verschillende definities, wat vergelijkingen moeilijk maakt. Wereldwijd heeft urine-incontinentie bij vrouwen een gerapporteerde prevalentie van 25-45%. Bij mannen wordt urine-incontinentie vaak veroorzaakt door een operatie om de prostaat te verwijderen en de prevalentie van urine-incontinentie varieert van 5 tot 57%. Voor zowel mannen als vrouwen nemen de cijfers toe met de leeftijd..
Wat is ontlastingsincontinentie?
Fecale incontinentie is gedefinieerd als een klacht van onvrijwillig verlies van ontlasting (vast en/of vloeibaar). Hoewel het minder vaak voorkomt dan urine-incontinentie, hebben maar liefst 6,5 miljoen mensen in het Verenigd Koninkrijk last van problemen met de controle over de darm.
Bijna 66% van deze mensen ervaart ook problemen met de controle over de blaas. Dit wordt dubbele incontinentie genoemd. "De prevalentie van urine-incontinentie en problemen met controle over de darm betekent dat het van cruciaal belang is dat verpleegkundigen verschillende typen kunnen herkennen en onderscheiden. Daarmee zijn zij in staat patiënten te beoordelen en de juiste behandeling te starten, ongeacht specialisme of zorgomgeving", legt Ann Yates uit. Bovendien is het belangrijk om te begrijpen dat incontinentie voor veel mensen als gênant en een taboe wordt beschouwd. Dit belemmert hen om hulp en ondersteuning te zoeken.
Hoe worden de verschillende soorten urine-incontinentie onderscheiden?
Stressincontinentie verwijst naar het onvrijwillig lekken van urine uit de uitwendige opening van de urethra als reactie op verhoogde buikdruk. Het wordt geassocieerd met een zwakke bekkenbodem en treedt meestal op na hoesten, niezen, fysieke inspanning, lachen of tillen. Dit is het meest voorkomende type bij vrouwen en heeft vooral te maken met de effecten van de bevalling. Mannen kunnen echter ook dit soort incontinentie ervaren, bijvoorbeeld na een prostaatoperatie.
Gemengde incontinentie is een chronische aandoening van onvrijwillig urineverlies veroorzaakt door symptomen van stress- en aandrangincontinentie die samen voorkomen. Studies hebben aangetoond dat beide soorten incontinentie en symptomen behandeling vereisen om verbetering te ondersteunen.
Overloop/obstructieve incontinentie wordt geassocieerd met verschillende aandoeningen, waaronder verzakking van het bekkenorgaan bij vrouwen en prostaatvergroting (goedaardige prostaathyperplasie) bij mannen. Dit type urine-incontinentie kan optreden als een complicatie van urineretentie. Daarnaast kunnen urethrale strictuur en verschillende neuropathische aandoeningen (bijv. spina bifida, MS, de ziekte van Parkinson) overloop/obstructieve incontinentie veroorzaken. Ook is aangetoond dat chronische constipatie een negatieve invloed heeft op deze symptomen.
Urge-incontinentie/ overactief blaassyndroom kan worden veroorzaakt door onvrijwillige samentrekkingen van de detrusorspier (in de blaaswand) bij blaasvulling. De symptomen zijn vaak ernstig met een plotselinge drang om te plassen die niet kan worden uitgesteld. Naast urineverlies gaat het bij dit type om nocturie ('s nachts moeten opstaan om te plassen). Bij oudere mensen blijkt nocturie een directe relatie te hebben met verminderde slaapkwaliteit en depressie. Arangincontinentie is door patiënten geïdentificeerd als het meest hinderlijke type.
Beoordeling van de patiënt
De negatieve effecten van urine-incontinentie en darmcontroleproblemen kunnen aanzienlijk zijn, dus het is van vitaal belang dat verpleegkundigen de tijd nemen om naar patiënten te luisteren en naar hen terug te denken dat ze hun ervaringen hebben begrepen. Een basisbeoordeling van de urine- en darmcontinentie moet gericht zijn op het identificeren van het volgende:
Begin met het verzamelen van de volledige medische geschiedenis van de patiënt om te bepalen of het probleem verband houdt met een specifieke gebeurtenis of met een medische aandoening. Het type blaas- en/of darmprobleem moet worden geïdentificeerd; inclusief de symptomen, wanneer ze begonnen, evenals hun duur. Beoordeel in hoeverre deze symptomen de kwaliteit van leven van de persoon beïnvloeden en hoe de persoon zijn symptomen beheert. De mobiliteitsstatus van de patiënt moet worden onderzocht, inclusief behendigheid en cognitieve- en sociale problemen. En ten slotte moeten alle soorten medicijnen worden gedocumenteerd, samen met mogelijke allergieën en de body mass index van de persoon.
Ann Yates schrijft: "Hoewel er geen erkende beoordelingsinstrumenten zijn voor algemene continentiebeoordeling, zijn er een aantal gevalideerde hulpmiddelen die kunnen worden gebruikt om specifieke problemen te evalueren, waaronder de volgende (United Kingdom Continence Society 2015, NHS England 2018):
- De International Consultation on Incontinence Questionnaire (ICIQ) – een door de patiënt ingevulde vragenlijst die wordt gebruikt om de frequentie, ernst en het effect op de kwaliteit van leven van urine-incontinentie bij mannen en vrouwen te evalueren.
- De San Marco's Incontinentie Score – gebruikt om de ernst van fecale incontinentie te evalueren.
- De internationale raadpleging over incontinentievragenlijst
- Anale incontinentiesymptomen en kwaliteit van leven (ICIQ-B) – een door de patiënt ingevulde vragenlijst die wordt gebruikt om de symptomen van anale incontinentie, waaronder flatusincontinentie, en het effect op de kwaliteit van leven te evalueren.
Conclusie
Zowel urine-incontinentie als darmcontroleproblemen komen veel voor binnen de algemene bevolking, daarom moeten verpleegkundigen in alle omgevingen in staat zijn om symptomen te herkennen, onderscheid te maken tussen de verschillende problemen en zich zelfverzekerd voelen om een basiscontinentiebeoordeling uit te voeren. Continentiegerelateerde problemen hebben een aanzienlijk negatief effect op de kwaliteit van leven van mensen en worden ook geassocieerd met schaamte en mensen die terughoudend zijn om hulp te zoeken. Verpleegkundigen hebben een belangrijke rol bij het helpen van deze mensen om de hulp te krijgen die ze nodig hebben op basis van de capaciteiten en omstandigheden van de individuen.